Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού, η.
Σπάτα, τα.
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
191
241. Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού, η.
Η μονή του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού, στην βόρειοανατολι-
κή απόληξη του Υμηττού, ιδρύθηκε στις αρχές του 13ου αι.,
από έναν μοναχό Λουκά και ένα μέλος της οικογένειας των
Φιλοσόφων, οι οποίοι ταυτίζονται με ιστορικά πρόσωπα ανα-
φερόμενα από τον Μιχαήλ Χωνιάτη. Από το αρχικό συγκρό-
τημα σήμερα σώζονται το καθολικό, ένας δικιόνιος σταυροει-
δής εγγεγραμμένος ναός των αρχών του 13ου αι., με μεταγε-
νέστερη προσθήκη νάρθηκα, και ο τοξωτός πυλών, της ίδιας
περιόδου. Η χρονολόγηση του ναού βασίζεται στη χρονο-
λογία 1205 που σώζεται σε ανάγλυφο υπέρθυρο. Στην Αγία
Θέκλα στο Σταυρό, κοντά στον Κυνηγό, επισημάνθηκε πρό-
σφατα η αρχική οικοδομική φάση της, της υστεροβυζαντινής
μάλλον περιόδου, στον τύπο του απλού σταυροειδούς εγγε-
γραμμένου ναού. Στον περίβολο της έχει σήμερα τοποθετη-
θεί το λεγόμενο Κιόνιον του Νεοφύτου, ένας αρράβδωτος
μαρμάρινος κίονας με επιγραφή που μνημονεύει την διάνοι-
ξη δρόμου στην περιοχή από έναν μοναχό Νεόφυτο το έτος
1238. Στη θέση Γούπι του Σταυρού σώζονται τα ερείπια του
Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ενός συνεπτυγμένου σταυροει-
δούς των μεσοβυζαντινών χρόνων.
242. Παιανία, η.
Στην περιοχή της Παιανίας έχουν επισημανθεί δύο παλαιο-
χριστιανικές
βασιλικές
,
στη θέση των μεταγενέστερων ναών
του Αγίου Αθανασίου και της Αγίας Παρασκευής. Ανασκαφι-
κά έχει διερευνηθεί η πρώτη, που ήταν τρίκλιτη, ενώ από τη
δεύτερη σώζεται η κόγχη του ιερού, ενταγμένη στον μετα-
βυζαντινό ναό. Στη μεσοβυζαντινή περίοδο ανήκουν ο Άγιος
Νικόλαος στη Χαλιδού, συνεπτυγμένος σταυροειδής, και η
Αγία Τριάδα, μονόχωρη εκκλησία με τρούλο. Και οι δύο σώ-
ζουν τοιχογραφίες χρονολογημένες στα τέλη του 12ου αι.
Στον 12ο αι. ανάγεται και η πρώτη φάση (τρίκογχος ναός)
της Παλαιοπαναγιάς στην Κάντζα, στην οποία σώζεται παρά-
σταση της Κοιμήσεως πιθανώς παλαιολόγεια.
243. Σπάτα, τα.
Στη θέση Σκύμπτη των Σπάτων ανασκάφηκε τρίκλιτη βασιλική
με διπλό νάρθηκα και επίμηκες πρόσκτισμα στην βόρεια πλευ-
ρά. Το δάπεδο του κεντρικού κλίτους, από πήλινες πλάκες,
μαρτυρεί λιτότητα στα μέσα και τον διάκοσμο του μνημείου.
Στην θέση του μεταβυζαντινού ναού του Αγίου Πέτρου, ανα-
σκάφηκαν κατάλοιπα αγροτικού οικισμού με κατοίκηση από
τον 11ο εως τον 14ο αι., καθώς και κοιμητήριο με χρήση κατά
την ίδια περίοδο.
243. Σπάτα, βασιλική
στη θέση Σκύμπτη,
κάτοψη
242. Παιανία, Άγιος Νικόλαος στη Χαλιδού
242. Παιανία,
Άγιος
Αθανάσιος,
κάτοψη της
βασιλικής
