Καλύβια, τα.
Λαύριο, το.
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
193
249. Πόρτο Ράφτη, κάτοψη βασιλικής
247. Καλύβια, Ταξιάρχες, κάτοψη
247. Καλύβια, τα.
Στην πλούσια σε μνημεία περιοχή των Καλυβίων, ξεχωρίζει κατ’
αρχάς ο ναός των Ταξιαρχών, μία τρίκλιτη βασιλική του 5ου-
6ου αι., η οποία, μετά από μία περίοδο εγκατάλειψης, ανοι-
κοδομήθηκε περιορισμένη στο μεσαίο μόνον κλίτος. Η δεύτε-
ρη αυτή φάση τοποθετείται στον 13ο αι., όπως προκύπτει από
το παλαιότερο στρώμα τοιχογραφιών που χρονολογείται στην
συγκεκριμένη περίοδο, ενώ σύγχρονο είναι μάλλον και το κτι-
στό τέμπλο με το ιδιότυπο προσκυνητάρι. Ο ναός του Αγίου
Πέτρου στη θέση Εννέα Πύργοι, είναι σταυροειδής εγγεγραμ-
μένος, κτισμένος στον 12ο αι., με νάρθηκα που επικοινωνεί με
τον κυρίως ναό μέσω τρίβηλου. Σημαντικός είναι ο τοιχογρα-
φικός διάκοσμος, ακριβώς χρονολογημένος με επιγραφή στο
1232, στον οποίο περιλαμβάνεται απεικόνιση του λόγιου Μιχα-
ήλ Χωνιάτη, τελευταίου μητροπολίτη Αθηνών πριν από τη φρα-
γκική κατάκτηση. Σε μικρή απόσταση από τον Άγιο Πέτρο βρί-
σκεται η Παναγία Μεσοσπορίτισσα, συνεπτυγμένος σταυροει-
δής ναός με «αθηναϊκό» τρούλο και μεταγενέστρο παρεκκλή-
σι στα βόρεια, τοποθετούμενος στα τέλη του 12ου-αρχές του
13ου αι. Ο Άγιος Γεώργιος στον Κουβαρά, ένα μνημείο με οι-
κοδομικές φάσεις από την παλαιοχριστιανική μέχρι και τη με-
ταβυζαντινή περίοδο, διασώζει τοιχογραφίες διαφόρων επο-
χών, με σημαντικότερη την παράσταση της Δευτέρας Παρου-
σίας στο επάνω μέρος του κτιστού τέμπλου, του 13ου αι. Σπά-
νια περίπτωση δίκλιτου δίκογχου ναού αποτελεί ο ερειπωμέ-
νος Άγιος Ιωάννης στη θέση Γκούρι Μπίμ, που ανασκάφηκε
και χρονολογήθηκε στην υστεροβυζαντινή περίοδο.
248. Κερατέα, η.
Ο μικρός μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός της Αγίας Κυ-
ριακής σώζει σε αρκετά καλή κατάσταση τον τοιχογραφικό του
διάκοσμο, που χρονολογείται με επιγραφή στο 1197/8. Στους
Αγίους Θεοδώρους Πέτα, μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό με
μεταγενέστερες προσθήκες, αποκαλύφθηκαν τμήματα τοιχο-
γραφιών που ανάγονται στα τέλη του 12ου-αρχές 13ου αι.
249. Πόρτο Ράφτη, το.
Στη θέση Ντρίβλια, στον κόλπο του Πόρτο Ράφτη, ανασκά-
φηκε τρίκλιτη κοιμητηριακή βασιλική με τρεις τουλάχιστον οι-
κοδομικές φάσεις, κοντά στην οποία βρέθηκε και εκτεταμέ-
νο νεκροταφείο. Με βάση τα ταφικά κτερίσματα, η χρήση του
προσδιορίστηκε από τον 4ο μέχρι τον 6ο αι. Στην ίδια περι-
οχή έχουν εντοπιστεί ερείπια λουτρικού συγκροτήματος του
4ου-5ου αι., οικιστικά κατάλοιπα και νομισματικοί θησαυροί,
που μαρτυρούν ακμαίο οικισμό της παλαιοχριστιανικής περιό-
δου. Στη θέση Μοναστηράκι έχουν εντοπιστεί ερείπια σταυρο-
ειδούς εγγεγραμμένου ναού.
250. Λαύριο, το.
Το λιμάνι του Λαυρίου εξακολούθησε να έχει κατοίκηση κατά
την παλαιοχριστιανική περίοδο, οπότε υπάρχουν και ενδείξεις
για πιθανή επαναλειτουργία των ορυχείων αργύρου, σε περι-
ορισμένη έκταση. Στον λόφο Νικολή εντοπίστηκε παλαιοχρι-
στιανική βασιλική, από το πρεσβυτέριο της οποίας προέρχε-
ται το ψηφιδωτό δάπεδο που εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογι-
κό Μουσείο του Λαυρίου και χρονολογείται πιθανώς στο β΄ τέ-
ταρτο του 5ου αι. Σε άλλα σημεία έχουν επισημανθεί παλαιο-
χριστιανικοί τάφοι. Οικιστικές εγκαταστάσεις της ίδιας περιό-
δου έχουν εντοπιστεί επίσης σε θέσεις της ευρύτερης περιοχής
(Παλαιά Φώκαια, Πουσιπέλια κ.α.). Νομισματικά ευρήματα μαρ-
τυρούν κάποια δραστηριότητα στους βυζαντινούς χρόνους.
