Φραγκοκκλησιά, η.
Αθήνα, η. Αθήναι, αι.
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
195
256. Μονή Καισαριανής, καθολικό
255. Φραγκοκκλησιά, κάτοψη
255. Φραγκοκκλησιά, η.
Λίγο νοτιοδυτικά της μονής Καισαριανής σώζονται τα ερεί-
πια της Φραγκοκκλησιάς ή Αγίου Μάρκου, ενός μεταβατικού
σταυροειδούς ναού του 10ου πιθανώς αι., στον οποίο προ-
στέθηκε μάλλον κατά τη Φραγκοκρατία ένα κλίτος στα νό-
τια. Ο ναός αυτός είχε καταλάβει τη θέση παλαιοχριστιανι-
κής βασιλικής.
256. Μονή Καισαριανής, η.
Κατά την μεσοβυζαντινή περίοδο, ο Υμηττός αναδείχτηκε σε
σπουδαίο μοναστικό κέντρο. Η μονή Καισαριανής υπήρξε το
σημαντικότερο ανάμεσα στα μοναστήρια του όρους, όμως
ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά για την ιστορία της. Το καθολι-
κό, ένας ημισύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός, έχει
χρονολογηθεί στα τέλη του 11ου αι., πιθανώς γύρω στο 1100.
Η επιμελημένη τοιχοποιία του χαρακτηρίζεται από την απου-
σία πλίνθων ανάμεσα στους αρμούς και την ευρεία χρήση πώ-
ρινων στοιχείων. Ο νάρθηκας και το παρεκκλήσι του Αγίου
Αντωνίου αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες. Μέσα στον
περίβολο του μοναστηριού σώζεται επίσης ο λουτρώνας, κτί-
σμα του 11ου αι., διαιρούμενος εσωτερικά σε τρεις χώρους.
Τελευταία αποδίδεται στην υστεροβυζαντινή περίοδο το κτη-
ριακό συγκρότημα στη νοτιοανατολική γωνία του περιβόλου,
το οποίο περιέκλειε άλλοτε και τον λουτρώνα.
257. Αθήνα, η.
Αθήναι, αι.
Η αυγή της παλαιοχριστιανικής περιόδου βρίσκει την Αθήνα
περιορισμένη στο λεγόμενο υστερορωμαϊκό τείχος, που οικο-
δομήθηκε γύρω στο 280-282, μετά την καταστροφή της από
την επιδρομή των Ερούλων το 267. Η πόλη δεν άργησε να
ανακάμψει και από τα μέσα του 4ου αι. άρχισε να επεκτείνεται
έξω από τον οχυρό περίβολο, προς τις περιοχές του Ολυμπι-
είου και του Μακρυγιάννη. Αρκετά από τα κτήρια που έχουν
εντοπιστεί σχετίζονται με φιλοσοφικές σχολές, ενώ δεν λεί-
πουν και χώροι κοινής χρήσης, όπως το βαλανείο που ανασκά-
φηκε στην λεωφόρο Βασ. Αμαλίας κατά τα έργα του Μετρό, ή
το ανοικοδομημένο Πομπείο στον Κεραμεικό. Η επιδρομή του
Αλάριχου το 396 ανέκοψε προσωρινά μόνο την ανάπτυξη της
πόλης. Ο 5ος αι. αποτελεί περίοδο νέας ακμής για αυτήν και
χαρακτηρίζεται από τη δυναμική παρουσία της χριστιανικής
θρησκείας, που κερδίζει συνεχώς έδαφος. Στο α΄ μισό του αι-
ώνα κτίζεται στο κέντρο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού ο πρώ-
τος εντός των τότε τειχών χριστιανικός ναός, το λεγόμενο Τε-
τράκογχο –η κατοπινή Μεγάλη Παναγιά. Σύγχρονο με το Τε-
τράκογχο είναι το μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα που κατέ-
λαβε το χώρο της αρχαίας Αγοράς, το λεγόμενο
«
Παλάτι των
Γιγάντων» και είχε δημόσιο χαρακτήρα, πιθανώς ως διοικητι-
