266
Πάνορμο, το.
Πάνορμο, το.
ΚΡΗΤΗ
416. Ελεύθερνα, Σωτήρας
417. Πάνορμο, το.
Στη θέση του σημερινού παραλιακού οικισμού υπήρχε ομώνυ-
μη αρχαία πόλη. Στα χρόνια της πρώιμης Βενετοκρατίας κτί-
στηκε το φρούριο Castel Milopotamo, έδρα της ομώνυμης κα-
στελανίας. Από το φρούριο σήμερα σώζονται ελάχιστα ίχνη.
Σε μικρή απόσταση νοτιοδυτικά του Πανόρμου σώζονται τα
ερείπια μεγάλης τρίκλιτης ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής βα-
σιλικής με εγκάρσιο κλίτος, του τέλους του 5ου αι. Στο κέντρο
του αιθρίου υπάρχει δεξαμενή. Στο ανατολικό μέρος του νότι-
ου κλίτους υπάρχει κολυμβήθρα και στο βόρειο συγκρότημα
τάφων. Έχει πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Σε μικρή απόσταση
νότια του Πανόρμου, αποκαλύφθηκε πρόσφατα μικρή τρίκλιτη
ξυλόστεγη παλαιοχριστιανική βασιλική του 6ου αι.
γραφή ο ναός είναι αφιερωμένος στον Μιχαήλ αρχάγγελο και
κτίστηκε από τον επίσκοπο Ευφρατά τον 6ο αι.. Εγκαταλείφθη-
κε μετά από καταστροφή του από σεισμό τον 7ο αι. Έκτοτε η
Ελεύθερνα φθίνει και μετασχηματίζεται σε μικρό, αγροτικό οικι-
σμό, αν και ο τίτλος της επισκοπής διατηρείται και κατά τον 8ο
αι. Σε μικρή απόσταση εντοπίστηκε πρωτοβυζαντινό λουτρό και
λείψανα οικισμού της ίδιας περιόδου. Στη θέση Άγιος Μάρκος
εντοπίζεται μια ακόμη βασιλική, ενώ μια ακόμη βρίσκεται έξω
από τα όρια του οικισμού, στον κοιμητηριακό ναό του Σωτήρα.
Ο μονόχωρος με βαρύ κυλινδρικό τρούλο ναός του Σωτήρα εί-
ναι κτισμένος περί τα τέλη του 12ου αι. Μεταγενέστερα προστέ-
θηκε στην νότια πλευρά ο μονόχωρος ναός του Αγίου Ιωάννη.
Στον τρούλο διασώζεται εντυπωσιακή παράσταση του Παντο-
κράτορα, του τέλους του 12ου αι.
