Αιδηψός, η.
ΜονήΚοίμησης τηςΘεοτόκουΠεριβλέπτου, η.
ΕΥΒΟΙΑ
164
159. Περίβλεπτος, επιστύλιο τέμπλου
159. Περίβλεπτος, καθολικό
154. Αιδηψός, η.
Η πόλη, περίφημη στην αρχαιότητα για τις θερμές πηγές της,
έφτασε σε μέγιστη ακμή στα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας. Στα
Λουτρά, νοτιοανατολικά του ναού των Αγίων Αναργύρων, ενδι-
αφέρον παρουσιάζει το σταυροειδές κτίσμα γνωστό ως «Σπη-
λιά του Σύλλα», το οποίο δίνει την εντύπωση σπηλαίου καθώς
έχει καλυφθεί από τις αποθέσεις των θειούχων υδάτων. Αν και
δεν έχει ερευνηθεί, από τα μορφολογικά δεδομένα εικάζεται
ότι πρόκειται για ρωμαϊκό λουτρικό κτίσμα που χρησιμοποι-
ήθηκε και σε μεταγενέστερη εποχή. Στους βυζαντινούς χρό-
νους, ένας νέος οικισμός αναπτύχθηκε στην ενδοχώρα βορει-
ότερα των Λουτρών, στη θέση του σημερινού χωριού Αιδηψός
(Ληψός). Από τις γραπτές πηγές είναι γνωστή η ύπαρξη μο-
νής του Αγίου Γεωργίου «της Θέρμας», βορειοανατολικά των
Λουτρών. Ωστόσο, η αρχική φάση του μεταβυζαντινού ναού
του Αγίου Νικολάου στην Αιδηψό, όπως και τα ερείπια ναών
που διατηρούνται στην ευρύτερη περιοχή (Aγία Παρασκευή
ή «Φραγκούλα», ναός Θεοτόκου στο Μαραθιά κ.ά.) ανήκουν
στους υστεροβυζαντινούς χρόνους.
155. Ροβιές, οι.
Στο κέντρο του χωριού υψώνεται επιβλητικός πύργος του
13ου αι., ο οποίος έχει δεχθεί προσθήκες και αλλοιώσεις σε
μεταγενέστερες εποχές. Στην θέση Παλαιοχώρι βορειοανατο-
λικά των Ροβιών υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης στους βυζα-
ντινούς χρόνους, δεδομένης της μετακίνησης του πληθυσμού
από τα παράλια στην ενδοχώρα λόγω της πειρατείας. Στον
λόφο του Αι-Γιαννάκου, εντοπίζονται τα ερείπια βυζαντινού
ναού του Αγίου Γεωργίου με πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία.
156. Λίμνη, η.
Στο κέντρο της πόλης, γύρω από το μικρό ναό της Ζωοδόχου
Πηγής, είχε ανασκαφεί κατά το παρελθόν παλαιοχριστιανική βα-
σιλική του 5ου-6ου αι., από την οποία είναι ορατά σήμερα ελά-
χιστα κατάλοιπα. Τμήμα από το πλούσιο ψηφιδωτό της δάπεδο
έχει διατηρηθεί στο εσωτερικό του ταπεινού ναΐσκου, που κτί-
στηκε στον χώρο κατά τους όψιμους μεταβυζαντινούς χρόνους.
157. Μαντούδι, το.
Στο χωριό Τσούκα (Ζωοδόχος Πηγή) κοντά στο Μαντούδι βρί-
σκονται ο σταυρεπίστεγος ναός του Αγίου Ιωάννου Προδρό-
μου, με αρχική φάση στον 14ο αι., και τα ερείπια πύργου υστε-
ροβυζαντινής εποχής.
158. Κανδήλιον Όρος, το.
Στους πρόποδες του Κανδηλίου Όρους δυτικά του χωριού
Δαφνούσα, διατηρείται ερειπωμένος ο λεγόμενος Πύργος του
Μπεζά, κτίσμα που θα πρέπει να σχετίζεται με το Κάστρο της
Κλεισούρας, τα ερείπια του οποίου σώζονται νοτιότερα σε δυ-
σπρόσιτη κορυφή κοντά στην θέση Άγιος. Το Κάστρο αυτό
(Κλεισούρα, Σιδερόκαστρο ή Παλαιόκαστρο) αποτέλεσε την
περίοδο της Βενετοκρατίας σημαντικό οχυρό, καθώς υψωνό-
ταν σε στρατηγικής σημασίας ορεινή διάβαση μεταξύ της βό-
ρειας και κεντρικής Εύβοιας.
159. Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου Περιβλέπτου, η.
Σε ορεινή θέση κοντά στον οικισμό Πολιτικά, βρίσκεται η μονή
Κοίμησης της Θεοτόκου Περιβλέπτου, η ίδρυση της οποίας ανά-
γεται στον πρώιμο 11ο αι. Το καθολικό ανήκει στον τύπο του ημι-
σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με
τρούλο και κτίστηκε στη μεταβυζαντινή εποχή πάνω στα θεμέ-
λια βυζαντινού ναού, από τον οποίο διατήρησε το μαρμαροθετη-
μένο δάπεδο αλλά και πολύ καλής τέχνης γλυπτά, ενσωματωμέ-
να σε δεύτερη χρήση στο κτιστό τέμπλο και στην τοιχοποιία του.
