Αυλωνάρι, τo.
Αυλωνάρι, τo.
ΕΥΒΟΙΑ
168
174. Αυλωνάρι, πύργος
174. Αυλωνάρι, Άγιος Ιωάννης Νηστευτής ή Κεσκεσάς)
174. Αυλωνάρι, Άγιος Δημήτριος στη θέση Χάνια
174. Αυλωνάρι, τo.
Λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού, στη θέση Ιτέα, έχουν
αποκαλυφθεί λείψανα μεγάλου ορθογώνιου κτίσματος με τοιχο-
ποιία από ποικίλα αρχιτεκτονικά μέλη, το οποίο έχει χρονολογη-
θεί στον 5ο-6ο αι. και ανήκε πιθανότατα σε προσκτίσματα κά-
ποιας εξαφανισμένης πλέον παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Από
τα τέλη του 13ου αι. το Αυλωνάρι αποτέλεσε σημαντικό διοικητι-
κό και στρατιωτικό κέντρο της εύφορης και πυκνοκατοικημένης
περιοχής που εκτείνεται βόρεια του Αλιβερίου έως την Κύμη.
Μέσα στον οικισμό δεσπόζει πύργος. Στην θέση Χάνια βρίσκε-
ται ο σημαντικός ναός του Αγίου Δημητρίου, σταυρεπίστεγος
με δύο πλάγια κλίτη-παρεκκλήσια και νάρθηκα με τρούλλο, του
13ου αι. Έχουν διαπιστωθεί δύο παλαιότερες οικοδομικές φά-
σεις, μία παλαιοχριστιανική και μία μεσοβυζαντινή. Διασώζει τοι-
χογραφίες που χρονολογούνται στα τέλη του 13ου.
Κοντά στο χωριό Αυλωνάρι, προς το γειτονικό χωριό Άγιος Γε-
ώργιος, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του
αποκαλούμενου «Νηστευτή» η «Κεσκεσά». Αρχικά ο ναός ήταν
μάλλον ένας δικιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, αλλά σή-
μερα έχει τη μορφή μονόχωρης εκκλησίας, ως αποτέλεσμα με-
ταγενέστερων επεμβάσεων. Από το αρχικό κτίσμα, που χρονο-
λογείται στον 13ο αι., σώζεται μέρος του νότιου τοίχου. Σε ορει-
νή θέση ανατολικά του Αυλωναρίου, βρίσκεται η μονή Λευκών
(Αγίου Χαραλάμπους). Το καθολικό είναι τρίκογχο με τρίπλευ-
ρες αψίδες και άλλοτε έφερε τρούλο. Η αρχική φάση του μνη-
μείου χρονολογείται πριν από τα μέσα του 12ου αι., ενώ η δεύ-
τερη ανήκει στην περίοδο της βασιλείας του Μανουήλ Κομνη-
νού (1143-1180), σύμφωνα με επιγραφή. Σε μια τρίτη οικοδομι-
κή φάση –πιθανώς παλαιολόγεια– κτίστηκε καμάρα στην θέση
του τρούλου. Οι προσθήκες στη δυτική και βόρεια πλευρά του
ναού ανάγονται στην μεταβυζαντινή εποχή. Μεταξύ Αυλωναρί-
ου και Οχθωνιάς εντοπίζονται κατάλοιπα από το κάστρο Ποτήρι
των βυζαντινών χρόνων. Σώζονται επίσης δύο πύργοι, ένας κτι-
σμένος στο ψηλότερο σημείο του χωριού, κατάλοιπο της μεσαι-
ωνικής οχύρωσής του, και το λεγόμενο Παλαιοκαστρί στα δυτι-
κά, κοντά στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου.
