Έμπαρος, η.
Σκλαβεροχώρι, το.
ΚΡΗΤΗ
279
ζωγράφοι την ίδια περίοδο. Στην Αγία Πελαγία σώζονται πα-
ραστάσεις του ευαγγελικού κύκλου και η μοναδική στην Κρή-
τη απεικόνιση παραστάσεων του συναξαρίου της αγίας Πελα-
γίας των Ιεροσολύμων. Στην κτητορική επιγραφή αναφέρονται
η οικογένεια των αφιερωτών Μαρή και η χρονολογία 1360. Στη
θέση Αγία Ειρήνη στην Άρβη Βιάννου υπάρχουν ερείπια παλαι-
οχριστιανικής βασιλικής και νεκροταφείο.
475. Ευαγγελισμός, ο.
Μουχτάροι, οι
.
Η μεγάλη εκκλησία του Ευαγγελισμού
είναι του τύπου του
ελεύθερου σταυρού με τρούλο. Πολύ ενδιαφέρουσες εικο-
νογραφικά είναι οι παραστάσεις στη δυτική μόνο καμάρα, με
σκηνές των Πρωτοπλάστων και των Παραβολών του Χριστού,
έργα καλής τέχνης του τέλους του 14ου αι., που σχετίζεται
τεχνοτροπικά με τις τοιχογραφίες του εγκάρσιου κλίτους της
Αγίας Παρασκευής Γαλύφας.
471. Έμπαρος, η.
Στον ναό του Αγίου
Γεωργίου βρίσκεται ένα από τα σημαντι-
κότερα ζωγραφικά σύνολα, που κατά την κτητορική επιγραφή
χρονολογείται στο 1435/1436 και είναι έργο του ζωγράφου
Μανουήλ του Φωκά, από τους κυριότερους εκπροσώπους της
τέχνης της βυζαντινής πρωτεύουσας στο νησί κατά το α΄ μισό
του 15ου αι. Πρόκειται για το πρώτο ενυπόγραφο και γνωστό
έργο του κωνσταντινουπολίτη ζωγράφου.
476. Διαβαϊδέ, το.
Ο Άγιος Γεώργιος Σφακιώτης σώζει ευαγγελικές σκηνές στην
καμάρα και το συναξάριο του αγίου στην κάτω ζώνη, σε λαϊ-
κού επιπέδου ζωγραφική του α΄ μισού του 14ου αι. Μοναδική
είναι η παράσταση των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου που ιπ-
πεύουν πάνω σε θάλασσα με ψάρια.
472. Δραπέτι, το.
Ο ζωγραφικός διάκοσμος του μικρού δίκλιτου καμαροσκέπα-
στου ναού της Αγίας Άννας
και του Αγίου Νικολάου, που συν-
δυάζει τις ευαγγελικές σκηνές με παραστάσεις του συναξα-
ρίου του αγίου Νικολάου και της αγίας Άννας, χρονολογείται
στις αρχές του 15ου αι.
477. Ξυδάς, ο.
Στον μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό του Αγίου
Νικολάου
σώζονται τοιχογραφίες, αντιπροσωπευτικές της παλαιολόγει-
ας ζωγραφικής του α΄ μισού του 14ου αι. Τοιχογραφίες υπάρ-
χουν και στον χρονολογημένο με κτητορική επιγραφή στο
1321 ναό του Αγίου Γεωργίου.
473. Κασάνοι, οι.
Ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός του Χριστού διατηρεί
τοιχογραφίες τριών περιόδων. Ο Παντοκράτορας και οι ιεράρ-
χες στην κόγχη είναι έργα αρχαϊκής τέχνης του 13ου αι. Οι ευ-
αγγελικές παραστάσεις στο μεσαίο τμήμα της καμάρας ανά-
γονται στις αρχές του 14ου αι. και η μεγάλη Ανάληψη στο ανα-
τολικό της τμήμα στις αρχές του 15ου αι.
478. Καρδουλιανώ, το.
Οι τοιχογραφίες του ναού της Παναγίας, που έχουν αποτοιχι-
στεί και εκτίθενται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, είναι έργα
επαρχιακού επιπέδου τέχνης των μέσων του 14ου αι.
474. Αρκαλοχώρι, το.
Ο μεγάλος ναός του Μιχαήλ
Αρχαγγέλου κτίστηκε ως μονό-
χωρος καμαροσκέπαστος στα τέλη του 13ου αι. Στα μέσα του
14ου, προστέθηκε στα δυτικά νάρθηκας με χαμηλό τρούλο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα οξυκόρυφα θυρώματα γοτθι-
κού τύπου, που είχαν ευρεία εφαρμογή στους κρητικούς να-
ούς κατά τον 14ο και 15ο αι., λόγω της κυρίαρχης παρουσίας
των Βενετών. Σώζονται υπολείμματα της τοιχογραφικής δια-
κόσμησης του 13ου και 14ου αι.
479. Σκλαβεροχώρι, το.
Στον ναό της Παναγίας βρίσκεται το σπουδαιότερο, λόγω της
εξαιρετικά υψηλής καλλιτεχνικής στάθμης της ζωγραφικής,
τοιχογραφικό σύνολο της Κρήτης, της τελευταίας δεκαετίας
του 14ου αι. Έργο άγνωστου ζωγράφου, από τους κωνσταντι-
νουπολίτες καλλιτέχνες που κατήλθαν στο νησί από το τέλος
του 14ου αι., για τους οποίους μας πληροφορούν οι αρχειακές
πηγές. Εκτός από την ποιότητα της τέχνης, χαρακτηριστική εί-
ναι και η επανάληψη εικονογραφικών τύπων γνωστών από σω-
ζόμενα μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Αξιοπρόσεκτη είναι
μορφή του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, κατά τα δυτικά ει-
