Λέσβος, η.
Λέσβος, η.
ΤΑ ΝΗΣΙΑ
320
572. Λέσβος, θησαυρός Κρατήγου, χρυσή πόρπη
572. Μυτιλήνη, Κάστρο
572. Λέσβος, Χαλινάδο, βασιλική
Μακρυγιαλού. Ο τετράγωνος νεκρικός θάλαμος, εν μέρει λα-
ξευτός και εν μέρει κτιστός, διαμόρφωνε τρία αρκοσόλια και
στεγαζόταν με τρούλο.
Το κάστρο της Μυτιλήνης, σε φυσικά οχυρή θέση, χωριζόταν
από την υπόλοιπη Λέσβο δια του πορθμού του Ευρίπου. Πιθα-
νόν κτίστηκε τον 6ο αι. και από αυτή την αρχική φάση διακρί-
νονται ίχνη στον ανατολικό τοίχο του αιθρίου του πεντάπυρ-
γου περιβόλου του Άνω Κάστρου, στην πυλίδα που συνέδεε
το κάστρο με τον λιμένα, στη δεύτερη πύλη του Μεσαίου Κά-
στρου και τη δεξαμενή, που καταλαμβάνει τη θέση δημόσιου
ρωμαϊκού κτίσματος. Επισκευές πραγματοποιήθηκαν από τον
Αλέξιο Α΄ Κομνηνό και από τους Gattelusi το 1373, οπότε συ-
μπληρώθηκε η οχύρωση με δύο επιθαλάσσιες οχυρές κατα-
σκευές, τον προμαχώνα του Λοράντα στο βόρειο λιμάνι και το
Καστρέλλι στο νότιο.
2. Βασιλική Αργάλων.
Σε απόσταση 6 χλμ. νότια της Μυτιλήνης, στα Άργαλα της Νε-
απόλεως, βρίσκεται η βασιλική των Αργάλων, των αρχων του
5ου αιώνα. Πάνω στα ερείπιά της ειναι κτισμένο σήμερα το εκ-
κλησακι της Αγίας Ευπρεπείας. Η βασιλική ανήκει στον συρι-
ακό τύπο. Λίγο νοτιότερα βρισκόταν κι ένα άλλο πρόσκτισμα
που χαρακτηρίσθηκε ως μαρτύριο ή μαυσωλείο, στο εσωτε-
ρικό του οποίου εντοπίστηκαν τρεις ταφές. Ένα άλλο επίμη-
κες αψιδωτό πρόσκτισμα βρiσκεται προσκολλημενο στο νό-
τιο κλιτος της βασιλικής και έχει θεωρηθεί ως τράπεζα ή ξε-
νοδοχείο.
3. Θησαυρός Κρατήγου.
Στην κρίσιμη περίοδο του 7ου αι. χρονολογείται ο θησαυρός
της Κρατήγου, που βρέθηκε κοντά στο σημερινό αεροδρόμιο
και περιλαμβάνει χρυσά και χάλκινα νομίσματα, κοσμήματα
και σκεύη. Εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.
4. Λουτρά, τα.
Τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου αι. Βρίσκεται
στη θέση «Tσεσμέδες», 2 χλμ. νότια του οικισμού των Λου-
τρών. Το κεντρικό κλίτος και ο νάρθηκας κοσμούνται με ψηφι-
δωτά δάπεδα. Μπροστά από τη βασίλειο πύλη υπήρχε η κτη-
τορική επγραφή «Υπέρ ευχης κ(αι) σωτηρίας Aγωστίν(oυ)» η
οποια σήμερα δεν σώζεται.
5. Όσιος Γρηγόριος, ο.
Στην τοποθεσία Πριγιάμι του Σκοπέλου Γέρας, διασώζονται
τα ερείπια του δικιόνιου τρουλαίου σταυροειδούς εγγεγραμ-
μένου καθολικού της μονής του Οσίου Γρηγορίου, που χρο-
νολογείται στο β΄ μισό.του 12ου αι. Στο νάρθηκα ενταφιάστη-
κε ο όσιος Γρηγόριος.
6. Κάτω Τρίτος, το.
Το μικρό μονόχωρο καθολικό της μονής Ταξιαρχών είναι ένα
από τα ελάχιστα δείγματα τρουλαίων ναών στη Λέσβο. Τοπο-
θετείται στον 15ο αι., με ζωγραφικό διάκοσμο του β΄ μισού
του 17ου αι. Στα βόρεια και τα ανατολικά διακρίνονται ίχνη
από τα κελλιά της μονής.
7. Αγιάσος, η.
Σε λόφο ύψους 580 μ. βρίσκεται το οχυρό Καστέλλι, που χρο-
νολογείται στον 9ο-10ο αι. Η οχύρωση διασώζεται περιμετρι-
κά μόνο στο επίπεδο της θεμελίωσης, ενώ στο ανατολικό τμή-
