Αρμένοι, οι.
Μάζα, η.
ΚΡΗΤΗ
253
383. Βαφές,
Άγιοι Ασώματοι
378. Αρμένοι, οι.
Κατά την παράδοση ο οικισμός δημιουργήθηκε για τους Αρμενί-
ους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά. Κάτω από τον μονόχωρο
ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου αποκαλύφθηκαν οι τοίχοι
μονόχωρου με τρούλο ναού. Τα σπαράγματα τοιχογραφιών τον
χρονολογούν στα μέσα του 13ου αι. Κάτω από τον αρχικό ναό
αποκαλύφθηκαν τμήματα ψηφιδωτού δαπέδου, του ιδίου εργα-
στηρίου με αυτό της Αλμυρίδας, που ανήκουν πιθανώς βασιλική.
379. Άγιοι Πάντες, ο.
Στο κέντρο του νεότερου οικισμού σώζεται ο μονόχωρος με
βαρύ κυλινδρικό τρούλο ναός των Αγίων Πάντων. Διακρίνονται
λείψανα τοιχογραφιών του τέλους του 13ου αι.
381. Φρες, ο.
Στον παλιό οικισμό σώζεται ο καμαροσκέπαστος ναός της
Παναγίας των Δύο Βράχων, με τοιχογραφίες του τέλους του
13ου αι. Στην θέση Τσίσκος σώζεται ο ναός του Αγίου Γεωργί-
ου, με τοιχογραφίες των μέσων του 14ου αι. Στον συνοικισμό
Κούκος σώζονται οι ναοί της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννη
του Προδρόμου, με διάκοσμο του τέλους του 14ου αι.
380. Καρύδι, το.
Στην περιοχή νότια του Βάμου, όπου υπάρχει σήμερα η μονή του
Αγίου Γεωργίου, αναφέρεται στις πηγές και εντοπίζεται ο οικι-
σμός Καρύδι του Αγίου Γεωργίου, σε αντιδιαστολή με το Καρύ-
δι Καρτσοματάδω (ή Χαρκοματάδω), που εντοπίζεται δυτικότερα,
κοντά στην παλιά μονή της Παναγίας στο Κατωμέρι. Οι οικισμοί
υπάρχουν από την β΄ βυζαντινή περίοδο. Το μικρό μονόχωρο κα-
μαροσκέπαστο καθολικό της Παναγίας τοιχογραφήθηκε το 1290.
382. Νίππος, το.
Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Αθανασίου διασώζει τοιχογρα-
φίες του τέλους του 14ου αι. Στον ναό της Παναγίας της Περβο-
λιτσιανής αποκαλύφθηκαν τοιχογραφίες των μέσων του 14ου αι.
383. Βαφές, ο.
Κάτω από τον καμαροσκέπαστο ναό των Ασωμάτων, αποκαλύ-
φθηκαν λείψανα μονόχωρου ναού, ο οποίος επεκτάθηκε αργό-
τερα με την προσθήκη ενός κλίτους βόρεια. Ο ναός χρονολο-
γείται μετά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, ενώ ο αμφικίονας πα-
ραθύρου σε δεύτερη χρήση με κτητορική επιγραφή χρονολο-
γείται στον 6ο αι. Στον νεότερο ναό των Ασωμάτων αποκαλύ-
φθηκε ανεικονικός διάκοσμος του 15ο αι.
384. Μάζα, η.
Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο μονόχωρος, καμαροσκέ-
παστος και κατάγραφος ναός του Αγίου Νικολάου του «Μαζη-
ανού», σύμφωνα με την επιγραφή του 1324. Στον ημιερειπω-
μένο ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου διακρίνονται λείψα-
να διακόσμου της ίδιας εποχής.
384. Μάζα,
Άγιος
Νικόλαος ο
Μαζηανός,
τοιχογραφίες
