Αγία Παρασκευή, η.
Άγιος Νικόλαος, ο.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
225
305. Άγιος Νικόλαος, Άι-Στράτηγος, τοιχογραφία
305. Άγιος Νικόλαος, ο ομώνυμος ναός
γωνίες, και δύο σειρές αμυντικούς περιβόλους χαμηλότερα. Ο
εσωτερικός περίβολος συμπληρώνει την φυσική οχύρωση του
βράχου και περικλείει την Πάνω Πόλη και ο εξωτερικός προ-
στατεύει την Κάτω Πόλη. Η αρχική φάση της οχύρωσης ανά-
γεται στους βυζαντινούς χρόνους με σημαντικές επεμβάσεις
στην περίοδο της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.
Στην Πάνω Πόλη σώζεται ο εντυπωσιακός σύνθετος οκταγωνι-
κός ναός της Αγίας Σοφίας που κτίστηκε το 1150 και ταυτίζε-
ται με τον γνωστό από τις πηγές ναό της Παναγίας της Οδηγή-
τριας. Διασώζει γλυπτό και τοιχογραφικό διάκοσμο του 12ου
αι. Στην α΄ περίοδο της Τουρκοκρατίας (1540-1690) μετατρά-
πηκε σε τζαμί και προστέθηκε μιχράμπ και μιναρές. Στην β΄ πε-
ρίοδο της Βενετοκρατίας (1690-1715) αποτέλεσε το καθολικό
δυτικής μονής και προστέθηκε διώροφος εξωνάρθηκας. Στην
β΄ Τουρκοκρατία (1715-1821) επαναλειτούργησε ως τζαμί. Σώ-
ζονται επιπλέον σε ερείπια μία τρίκλιτη πιθανόν μεσοβυζαντινή
βασιλική και ένας μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός.
Στην Κάτω Πόλη ο μεταβυζαντινός ναός του Ελκομένου Χρι-
στού, από τον οποίο προέρχεται η περίφημη εικόνα της Σταύ-
ρωσης (σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών), πιθανόν να
κτίστηκε πάνω σε παλαιοχριστιανική βασιλική. Στον 11ο-12ο
αι. κτίστηκε το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη στην νότια
πλευρά του ναού. Ο μονόχωρος βυζαντινός ναός του Αγίου
Ανδρέα επισκευάστηκε στην περίοδο της β΄ Βενετοκρατίας
(1690-1715). Σώζει σπαράγματα τοιχογραφιών που χρονολο-
γούνται γύρω στο 1300. Ο μονοκάμαρος, ερειπωμένος ναός
της Αγίας Παρασκευής ταυτίζεται από την παράδοση με το
ανακτορικό παρεκκλήσιο του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου.
Ομοίουτύπουείναι οι ερειπωμένοι ναοί τουΑγίουΒασιλείου (;),
του Αγίου Σπυρίδωνα, του Αγίου Αθανασίου, της Ευαγγελί-
στριας και ένας ανώνυμος που είναι κτισμένος πάνω σε ναό
του 12ου αι. με μαρμαροθετήματα στο δάπεδο και μαρμάρι-
νο τέμπλο (στο Μουσείο). Μερικοί ακόμα μετασκευασμένοι
ναοί έχουν βυζαντινή φάση. Ερείπια ναών βυζαντινών χρό-
νων υπάρχουν και εκτός των τειχών και απέναντι, μετά τον οι-
κισμό της Γέφυρας, όπως στην θέση Ασκηταριά, δυτικά του
οικισμού με υπολείμματα τοιχογραφιών του 13ου αι., στην
θέση Παναγίτσα, το σπηλαιώδες ασκηταριό στους Εφτάπαι-
δες, ο Γρηγόρης και ο Προφήτης Ηλίας στην θέση Σαμαράκι.
304. Αγία Παρασκευή, η.
Σώζεται ερειπωμένος ο μονόχωρος ναός του Άϊ-Ζώσιμου.
305. Άγιος Νικόλαος, ο.
Ο ομώνυμος καθεδρικός ναός του χωριού είναι δίστυλος
σταυροειδής εγγεγραμμένος του 11ου αι. και έχει τοιχογρφί-
ες του β΄ μισού του 13ου αι. Ο μονοκάμαρος, διώροφος κοιμη-
τηριακός ναός του Αϊ-Στράτηγου σώζει τοιχογραφίες και κτι-
στό τέμπλο του β΄ μισού του 13ου αι.
