Γερουμάνα, η
Άγιος Νικόλαος Βοιών
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
227
316. Καστανιά, Ταξιάρχης, τοιχογραφία
314. Γερουμάνα, η.
Κοντά στο χωριό υψώνεται ο τετράστυλος σταυροειδής
εγγεγραμμένος ναός της Παντάνασσας, του 12ου αι., με πέ-
ντε τρούλους και μεταγενέστερο νάρθηκα. Είναι κτισμένος με
φροντισμένο πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Στην γύρω περιοχή
εντοπίζονται τα ερείπια μονόχωρων βυζαντινών ναών: ο Άγι-
ος Γεώργιος, ο Άγιος Θεόδωρος και η Μεταμόρφωση, με υπο-
λείμματα υστεροβυζαντινών τοιχογραφιών, της οποίας τα λεί-
ψανα έχουν ενσωματωθεί στο ναό που κτίστηκε το 1921. Πε-
ρίπου 1500 μ. βόρεια της Παντάνασσας βρίσκεται, πάνω σε
ύψωμα τετράγωνος πύργος, που ταυτίζεται με τον αναφερό-
μενο στο χρυσόβουλλο του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου (1405)
πύργο του Ελικοβουνού.
315. Μεσοχώρι, το
Σε βραχώδες έξαρμα υψώνεται το κάστρο της Αγίας Παρα-
σκευής. Αποτελείται από μια σειρά περιμετρικών τειχών, στο
εσωτερικό των οποίων αναπτύσσονται διώροφοι πύργοι. Στο
νεκροταφείο βρίσκεται ο μονοκάμαρος ναός των Αγίων Θεο-
δώρων, με τοιχογραφίες του 13ου αι.
316. Άνω Καστανιά, η.
Δυτικά του σημερινού χωριού, πάνω σε λόφο, σώζονται τα
ερείπια του βυζαντινού οικισμού της Μεγαχώρας, ο οποίος
καταστράφηκε κατά την παράδοση από επιδρομή πειρατών.
Μεταξύ των ερειπίων υπάρχουν 5-6 ναοί. Στην θέση Άγιος Νι-
κόλαος βρίσκεται ερειπωμένος μονοκάμαρος ναός με κερα-
μοπλαστικά κοσμήματα στον βόρειο τοίχο. Δύο ακόμη ανώ-
νυμοι μονοκάμαροι ερειπωμένοι ναοί σώζουν ίχνη τοιχογρα-
φιών. Ο σημαντικότερος και καλύτερα διατηρημένος ναός εί-
ναι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (τέλη 12ου αι.) με προ-
σθήκη στα υστεροβυζαντινά χρόνια νάρθηκα στα δυτικά και
προσκτίσματος στα βόρεια. Το αρχικό στρώμα τοιχογραφιών
ανάγεται στον 12ο αι., το δεύτερο πιθανόν στο 1282 και εκεί-
νο του νάρθηκα στο α΄ μισό του 14ου αι. Ο μονοκάμαρος ναός
του Ταξιάρχη σώζει τοιχογραφίες του τέλους του 14ου αι. Δυ-
τικά του νεκροταφείου βρίσκεται ο ερειπωμένος, πιθανόν μο-
νοκάμαρος ναός του Αγίου Ηλία ή της Αγίας Σοφίας. Στα ανα-
τολικά του χωριού, σε απόσταση μισής ώρας, βρίσκονται λεί-
ψανα οικισμού και μικρός καμαροσκέπαστος ναός του Αγίου
Ανδρέα με τοιχογραφίες του τέλους του 14ου αι. Ο μονοκάμα-
ρος ναός της Αγίας Αικατερίνης, με υπολείμματα τοιχογραφι-
ών, βρίσκεται στην θέση Κρανί.
317. Φαρακλό, το.
Στα νότια του χωριού βρίσκεται ο μονοκάμαρος, ερειπωμένος
ναός του Αγίου Θεράποντα. Μέσα στη ρεματιά μεταξύ των οι-
κισμων Φαρακλό και Παραδείσι, σε απόσταση μιάς ώρας νοτι-
οανατολικά του χωριού βρίσκεται μισοερειπωμένος ο καμαρο-
σκέπαστος δίκογχος ναός του Άϊ-Στράτη (Άγιος Ευστράτιος)
με τοιχογραφίες χρονολογούμενες γύρω στο 1400. Και ο ερει-
πωμένος μονοκάμαρος Άγιος Νίκων, 20΄ νοτιοδυτικά του χω-
ριού, διασώζει υπολείμματα υστεροβυζαντινών τοιχογραφιών.
318. Παραδείσι, το.
Ο μονοκάμαρος ναός της Παναγίτσας βρίσκεται στην θέση
Μάνιου, ανάμεσα στα χωριά Φαρακλό και Παραδείσι. Σε μι-
κρή απόσταση από αυτόν, στα ανατολικά, βρίσκεται ο μονοκά-
μαρος ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, που έχει ανακαινιστεί το
1920. Σώζει τοιχογραφίες της γύρω στο 1400 εποχής.
319. Λάχι, το.
Ο καμαροσκέπαστος ναός του Αγίου Βαβύλα διασώζει τοιχο-
γραφίες των μέσων του 14ου αι.
320. Άγιος Νικόλαος Βοιών
Στην θέση Βρομώντας υπάρχουν ερείπια παλαιοχριστιανικής
βασιλικής, μισοβυθισμένης στην θάλασσα. Ο ανακαινισμένος
καμαροσκέπαστος ναός του Αγίου Γεωργίου του Καρζηλέρη
πιθανόν είναι βυζαντινός.
