Βehramkale. Άσσος, η.
Enez. Αίνος, η.
ΠΑΡΑΛΙΑ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ & ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
307
562. Αίνος, Fatih Camii
Στον όψιμο 7ο αι. οχυρώνεται λόγω της αραβικής απειλής το
ανώτερο τμήμα του κάστρου. Τότε μεταξύ άλλων διαλύθηκε
ο μεγάλος βωμός του Δία για να χρησιμοποιηθεί το υλικό του
στην οχύρωση. Το σύνολο της έξω από το κάστρο πόλης εγκα-
ταλείφθηκε και μόλις στα μεσοβυζαντινά χρόνια ξανακατοική-
θηκε και οχυρώθηκε με νέο τείχος, στο οποίο διαπιστώνονται
πολλές επισκευές μέχρι τον 13ο αι. Από τα μεσαιωνικά χρόνια
σώζονται λίγα κατάλοιπα εκκλησιών. Στο θέατρο βρισκόταν
μικρή σταυροειδής εγγεγραμμένη εκκλησία των αρχών του
13ου αι., που θα ανήκε σε μοναστήρι. Ερείπια ναού ίδιου τύ-
που, με προσαρτημένο νεκρικό θάλαμο, εντοπίστηκαν βορει-
οδυτικά του ιερού της Ήρας. Στον ναό της Αθηνάς υπάρχουν
κατάλοιπα μονόχωρης εκκλησίας. Στο κέντρο μάλιστα του αρ-
χαίου ναού έχουν μετακινηθεί δύο από τους πλάγιους κίονες
για να στηρίξουν πιθανώς τρούλο.
Στο Ασκληπιείο, 2 χλμ. από την πόλη, κτίστηκε στην βορειοδυ-
τική γωνία του προπύλου της αυλής ένα βαπτιστήριο, το οποίο
θα ανήκε στην εκκλησία που θα κτίστηκε επάνω στο Στρογγυ-
λό Κτήριο (ναός του Δία και του Ασκληπιού). Ευρήματα στην
via recta,
που οδηγεί από την πόλη στο Ασκληπιείο μαρτυρούν
τη λειτουργία του ιερού ακόμα και τον 5ο-6ο αι. Τα κτίσματα
στην περιοχή του ανωτέρω δρόμου φτάνουν μέχρι τον 7ο-8ο
αι. Στο Μουσείο φυλάσσονται μεσοβυζαντινά γλυπτά.
Ανατολική Θράκη
562. Enez.
Αίνος, η.
Από την παλαιοχριστιανική εποχή είναι γνωστά λίγα αρχιτεκτο-
νικά γλυπτά που χρονολογούνται γύρω στο 500. Στη μεσοβυ-
ζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο η Αίνος γνωρίζει μεγά-
λη ακμή, όπως δείχνουν τα κατάλοιπα εκκλησιών, με σημα-
ντικότερη το Fatih Camii στην ακρόπολη. Η αρχική αφιέρωσή
της είναι άγνωστη και η ονομασία της ως Αγία Σοφία δεν είναι
βέβαιη. Πρόκειται για μεγάλο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό
που συνδέεται με την αρχιτεκτονική παράδοση της Κωνστα-
ντινούπολης του 12ου αι., υπάρχουν όμως ιδιαιτερότητες που
φαίνεται να τον εντάσσουν στα υστεροβυζαντινά χρόνια. Η κα-
τάστασή του είναι πολύ κακή και μεγάλα τμήματά του κατέρ-
ρευσαν λίγο μετά το 1962 και μεταξύ του 1979 και 1982.
Ένα μικρό σταυρόσχημο κτήριο με τρούλο, αβέβαιης χρονο-
λόγησης, ίσως μαρτύριο, γνωστό παλαιότερα ως Άγιος Εύ-
πλους, μετατράπηκε από τους Τούρκους σε μαυσωλείο (Yunus
Baba ή Yunus Bey). Στην συνοικία Yenimahalle διακρίνονται
κατάλοιπα ενός σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Από ανα-
σκαφές ήλθαν στο φως στην συνοικία Kral Kizi Mevkii τμήματα
άλλης βυζαντινής εκκλησίας. Από κτητορικές επιγραφές είναι
επίσης γνωστές οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου του 1420/1
και της Χρυσοπηγής του 1422/3. Τα τείχη της αρχαίας ακρό-
πολης επισκευάστηκαν κατά τον μεσαίωνα και υπάρχουν επι-
γραφές και θυρεοί των Γεττελούζων του 1382 (ή 1385) και του
1413. Οι επισκευές της εποχής του Ιουστινιανού Α΄, που ανα-
φέρει ο Προκόπιος (
Περί Κτισμάτων
IV 11,16) δεν είναι δυνα-
τό να εντοπιστούν.
561. Βehramkale.
Άσσος, η
.
Η πόλη ακμάζει τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, όπως μαρτυ-
ρούν τα κατάλοιπα επτά ή οκτώ βασιλικών, σε δυο από τις
οποίες υπάρχουν κατάλοιπα μωσαϊκών δαπέδων. Στη βασιλι-
κή του αρχαίου γυμνασίου έχουν ενσωματωθεί τμήματα τοί-
χων και κιονοστοιχίες του αρχαίου κτηρίου. Στον μικρό αρχαίο
ναό της αγοράς που μετατράπηκε σε εκκλησία, προστέθηκε
αψίδα. Στον περίφημο ναό της Αθηνάς στην ακρόπολη, δεν
παρατηρούνται μεταβολές για τη μετατροπή του σε εκκλησία
την παλαιοχριστιανική εποχή, αν και θεωρείται βέβαιο ότι χρη-
σιμοποιήθηκε για τη χριστιανική λατρεία. Μερικά κιονόκρανα
χονδροειδούς εργασίας, διάσπαρτα στην πόλη, είναι από ντό-
πιο ανδεσίτη και μπορούν να χρονολογηθούν στον 6ο αι. Τον
12ο αι. (;) η ακρόπολη, γύρω από τον ναό της Αθηνάς, οχυρώ-
θηκε εκ νέου.
