Didim. Δίδυμα, τα, Ιουστινιανούπολις.
Güllübahçe. Πριήνη, η.
ΠΑΡΑΛΙΑ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ & ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
300
552. Πριήνη, βασιλική
550. Δίδυμα, ιερό του Απόλλωνα
551. Balat.
Μίλητος, η.
550. Didim.
Δίδυμα, τα, Ιουστινιανούπολις
.
Στο περίφημο ιερό του Απόλλωνα, μετά την επιδρομή των Γότ-
θων το 262, οι έξι μεσαίοι ανατολικοί κίονες ενσωματώθηκαν
σε τοίχο, ενώθηκαν με τους προεξέχοντες τοίχους του σηκού
του ναού και δημιουργήθηκε έτσι ένα φρούριο. Επί Θεοδοσίου
Α΄, το 391, η ανοικοδόμηση του ναού διακόπτεται. Στη μεγά-
λη εσωτερική αυλή του ναού κτίστηκε γύρω στο 500(;) μια τρί-
κλιτη βασιλική, η οποία διαλύθηκε κατά τη διάρκεια των αρχαι-
ολογικών ανασκαφών του αρχαίου ιερού. Το ανατολικό τμή-
μα βρισκόταν πάνω στη μεγάλη κλίμακα, ενώ το βαπτιστήριο,
ένα τρίκογχο κτίσμα που σωζόταν σε καλή κατάσταση, βρι-
σκόταν στα δυτικά της βασιλικής. Διασώθηκαν πολλά τμήματα
από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά. Το φρούριο ενισχύθηκε από τον
Ιουστινιανό Α΄(527-565), πιθανότερα όμως κατά την εποχή των
αραβικών επιδρομών, που αρχίζουν από τα μέσα του 7ου αι.
Στον όψιμο 10ο αι, η εκκλησία και το φρούριο άλλαξαν μορφή,
εξαιτίας πυρκαγιάς. Σε αυτό αναφέρεται επιγραφή του 988.
Η θέση με το όνομα «Ιερόν» χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον 13ο
αι. ως έδρα του επισκόπου. Τα κατάλοιπα των αρχιτεκτονικών
γλυπτών δείχνουν ότι υπήρξε εκεί στα μεσοβυζαντινά χρόνια
ένας σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός. Στα μέσα του 13ου
αι. ο αρχαίος ναός και η εκκλησία υφίστανται καταστροφές
από σεισμό. Με τον σεισμό του 1493 πολλοί κίονες του αρχαί-
ου ιερού κατέρρευσαν. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια χρονο-
λογούνται η μετασκευή των θερμών (πρώιμος 5ος αι.), οι ερ-
γασίες στην κεντρική οδό (5ος-6ος αι.), η καταστροφή του ιε-
ρού της Αρτέμιδος και η βασιλική που κτίστηκε στην άκρη της
πόλης το 533. Μετά το έτος αυτό η πόλη μετονομάστηκε σε
Ιουστινιανούπολη. Κοντά στα Δίδυμα βρίσκονται, μεταξύ άλ-
λων, η λεγόμενη «Παναγία του Δεκαπενταύγουστου» και μια
τρίκλιτη βασιλική. Μερικές ακόμα εκκλησίες εντοπίζονται από
οικοδομικά κατάλοιπα και κυρίως από αρχιτεκτονικά γλυπτά.
Καλά σώζονται τα κατώτερα τμήματα των τοίχων της «Μεγά-
λης Εκκλησίας», που κτίστηκε γύρω στο 530-540, στο σχεδιασμό
της οποίας εντάχθηκαν τμήματα από παλαιότερα κτήρια. Τού-
το προκάλεσε την μετακίνηση του προπύλου από τον άξονα του
ναού. Στα βόρεια βρίσκεται το βαπτιστήριο και στα νότιοανατο-
λικά ένα στρογγυλό κτήριο με κόγχες εσωτερικά, πιθανώς μαρ-
τύριο. Γύρω στο 600, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, κτί-
στηκαν ο ναός του αρχαγγέλου Μιχαήλ και το παρακείμενο στα
βόρεια επισκοπικό μέγαρο, στην θέση του ιερού του Διονύσου,
όπου ήδη τον πρώιμο 5ο αι. είχε ιδρυθεί εκκλησία. Η «Στρογγυ-
λή Εκκλησία» στα νότια της πόλης έχει πολύπλοκη οικοδομική
ιστορία και δεν είναι δυνατόν να διευκρινιστεί με ασφάλεια αν
κτίστηκε εκ θεμελίων. Φαίνεται ότι πάνω σε μια παλιότερη κατοι-
κία οικοδομήθηκε ένα κυκλικό κτήριο, το οποίο μέσα στον 5ο αι.
μετατράπηκε σε εκκλησία. Εφοδιάστηκε με μικρή αψίδα και το-
ποθετήθηκαν οκτώ κίονες που θα στήριζαν τρούλο. Αρχιτεκτονι-
κά γλυπτά προδίδουν την ύπαρξη και άλλων εκκλησιών που δεν
έχουν εντοπιστεί. Το κτήριο που κτίστηκε από τον αυτοκράτορα
Ιουστινιανό και τη σύζυγο του Θεοδώρα το 538, όπως πληροφο-
ρεί εκτενής επιγραφή εντοιχισμένη στην πύλη του τείχους, δεν
έχει εντοπιστεί. Την εποχή των αραβικών επιδρομών, γύρω στο
800, το θέατρο μετατράπηκε σε μικρό φρούριο. Μετά από σει-
σμικές καταστροφές οχυρώθηκε ξανά η πόλη στα μέσα του 12ου
αι., οπότε περιορίστηκε ουσιαστικά στον λόφο βορειοανατολικά
του θεάτρου. Το κάστρο επισκευάστηκε τον πρώιμο 13ο αι., την
εποχή των Λασκαριδών.
Ιωνία
552. G
ü
ll
ü
bah
ç
e.
Πριήνη, η.
Εντυπωσιακά είναι τα κατάλοιπα της τρίκλιτης βασιλικής του
α΄ μισού του 5ου αι. στα νότια του θεάτρου, μεταξύ παλαιότε-
ρων κτισμάτων, από τα οποία έχει ληφθεί το οικοδομικό υλικό.
Γύρω στο 500 υφίσταται μερικές μετατροπές και σε μια τρί-
