Άβας, ο.
Σπήλαιο Αγίων Θεοδώρων, το.
ΘΡΑΚΗ
82
ερειπώθηκε. Γύρω στα μέσα του 14ου αι. ο Ιωάννης ΣΤ΄ Κα-
ντακουζηνός (1347-1354) τη βρήκε κατεστραμμένη, την ίδια
περίπου εποχή υπέστη επιδρομές ανεξάρτητων Τούρκων πο-
λεμιστών και ο μητροπολίτης της έπαυσε να εδρεύει σε αυ-
τήν. Ελάχιστα τμήματα της οχύρωσης, μικρού ύψους, σώζο-
νται πάνω από την επιφάνεια του εδάφους και είναι δυνατόν
να χρονολογηθούν στους χρόνους του Iουστινιανού ή και
νωρίτερα. Σώζονται ερείπια συνεπτυγμένου σταυροειδούς
εγγεγραμμένου ναού με νάρθηκα, του 12ου ή του 13ου αι.
Αρχιτεκτονικά μέλη και επιγραφές ρωμαϊκής, παλαιοχριστια-
νικής, βυζαντινής και οθωμανικής περιόδου έχουν περισυλ-
λεγεί στην συλλογή της Χάνας. Η Χάνα, δίπλα στο οθωμανι-
κό λουτρό του 16ου αι., είναι σταθμός επί της Εγνατίας οδού,
οικοδομημένος γύρω στο 1400.
5. Σπήλαιο Αγίων Θεοδώρων, τοιχογραφίες
4. Ποταμός, φρούριο
2. Λουτρά Φερρών, Χάνα
3. Άβας, ο.
Το φρούριο, πολύ κοντά στον Άβαντα, είναι ιδρυμένο σε από-
τομο ύψωμα, δίπλα σε ρηχό ρέμα και πάνω σε διάβαση που
οδηγεί από τα πεδινά του Δέλτα του Έβρου στην ορεινή
ενδοχώρα. Aπότομος γκρεμός καθιστά περιττή την οχύρω-
ση όλης της περιμέτρου του υψώματος. Oχυρώθηκε με σχε-
δόν ευθύγραμμο τείχος μόνον η πλευρά που ήταν προσπελά-
σιμη. Στο άκρο του ανοίγεται απλή πύλη, την οποία προστά-
τευαν δύο τετράπλευροι πύργοι, ενώ περίπου στην μέση του
τείχους μία άλλη πύλη ανοίγεται στην πλάγια πλευρά ενός
τρίτου πύργου.
4. Ποταμός, ο.
Κοντά στα ερείπια του χωριού Ποταμός, δίπλα στον δρόμο
για τον Άβαντα, σώζεται φρούριο σε ύψωμα με απότομες πλα-
γιές. Εξωτερικός περίβολος με έναν σωζόμενο πύργο, εσωτε-
ρικός με τρεις τετράπλευρους πύργους. Το φρούριο ελέγχει
την πεδιάδα στη δυτική όχθη των εκβολών του Έβρου, κυρίως
όμως τις διαβάσεις προς την ενδοχώρα. Aποτελεί ταυτοχρό-
νως εγκατάσταση φρουράς αλλά και καταφύγιο πληθυσμών
σε καιρούς έκτακτης ανάγκης. Χρονολογείται πιθανώς στο β΄
μισό του 13ου ή στο α΄ μισό του 14ου αι.
5. Σπήλαιο Αγίων Θεοδώρων, το.
Βυζαντινό ασκηταριό σε σπήλαιο, ίσως αφιερωμένο στην Πα-
ναγία. Διατηρούνται δύο στρώματα τοιχογραφιών 11ου και
13ου αι., ίσως υπήρχε και τρίτο.
