Κουφονήσια, τα.
Αμοργός, η.
ΤΑ ΝΗΣΙΑ
377
589. Νάξος, βασιλική στο Σαγκρί, αποκατάσταση του φράγματος
589. Νάξος, Σαγκρί, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο Γύρουλα
591. Αμοργός, Παραδείσα, ερείπια ευκτήριου οίκου
ράνθου (1309) (28), του Αγίου Κωνσταντίνου στη Βουρβουριά
(1310) (20) και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Κάμινο
(1315/6) (10), αποτελούν συνέχεια της τέχνης του 13ου αι.
Το σημαντικότερο κάστρο της εύφορης ενδοχώρας κατά την
περίοδο αυτή είναι του Τσικαλαριού (21). Στο ερειπωμένο σή-
μερα Απάνω Κάστρο, ανάμεσα στην Ποταμιά και το Χαλκί (22),
εντοπίζονται κατάλοιπα από τους προϊστορικούς έως και τους
μεσαιωνικούς χρόνους. Οι πολυάριθμες εκκλησίες που σώζο-
νται έξω από τα τείχη του Κάστρου (Άγιος Ανδρέας, Άγιος Γε-
ώργιος, Παναγία Καστριανή) μαρτυρούν την σημασία του. Το
Κάστρο της Χώρας (1), στα βορειοδυτικά παράλια του νησιού,
αποτέλεσε το διοικητικό κέντρο των Φράγκων Δουκών. Στο κέ-
ντρο του οικισμού, ο οποίος αναπτύσσεται μέσα σε οχυρω-
ματικό τείχος, εντοπίζονται κτήρια που ταυτίζονται με κτίσμα-
τα της λατινικής διοίκησης (όπως ο Πύργος του Σανούδου, η
Καγγελαρία, ο ναός της Υπαπαντής, η Καπέλλα Καζάτζα κ.α.).
Από τους πύργους που προστάτευαν το Κάστρο σώζεται σε
καλή κατάσταση ο Πύργος των Crispi (ή Γλέζου ή Απεραθί-
τισσας), ο Πύργος Καραβία και ο Πύργος Γκρεκ-Δελλαρόκκα.
Η περιοχή γύρω από το Κάστρο εποικίστηκε αρχικά από ορ-
θοδόξους, σχηματίζοντας την πρώτη προστατευμένη συνοι-
κία στα βορειοδυτικά, το Μπούργκο. Τέσσερις ακόμη συνοικί-
ες αναπτύχθηκαν γύρω από το Κάστρο: η Αγορά στα δυτικά, η
Εβριακή με την Φουντάνα στα βορειοανατολικά και το Νιο Χω-
ριό στα νότια.
590
.
Κουφονήσια, τα.
Στη θέση Προφήτης Ηλίας στο Άνω Κουφονήσι (1) σώζονται
κατάλοιπα παλαιοχριστιανικού ναού.
591
.
Αμοργός, η.
Τα οικοδομικά κατάλοιπα σε διάφορες, συχνά απόμερες θέσεις
και οι επιγραφικές αναφορές μαρτυρούν την εξάπλωση της
νέας θρησκείας στην Αμοργό. Ήδη από τον 4ο αι. ιδρύονται λα-
τρευτικά οικοδομήματα, όπως έδειξε η αποκάλυψη ευκτήριου
οίκου (;) στον όρμο Παραδείσα (5), δυτικά της Αρκεσίνης. Λεί-
ψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής εντοπίζονται στην εκκλησία
της Παναγίας της Καταπολιανής στα Κατάπολα (7) και στο μο-
νόχωρο εκκλησάκι της Παναγίας του Πολίτη στην Κολοφάνα
(4). Η παρουσία μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών στους να-
ούς της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (Θεολο-
γάκι) στον Κάτω Κάμπο (6), στον Άγιο Γεώργιο Βαρσαμίτη τον
Παλαιό (2), στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο στο όρος Κρούκελο
(9), καθώς και σε ναούς στον όρμο της Αιγιάλης και στην περι-
οχή της Χώρας, προδίδουν την οικονομική άνθηση του νησιού
από τον 4ο έως τον πρώιμο 7ο αι. και μαρτυρούν τη συνεχή επι-
κοινωνία των κατοίκων του με τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου,
τις παράλιες μικρασιατικές πόλεις και την Κωνσταντινούπολη.
