13
Ο
ανά χείρας
Άτλας των χριστιανικών μνημείων του Αιγαίου
αποτελεί συνέ-
χεια του
Αρχαιολογικού Άτλαντα του Αιγαίου,
που εκδόθηκε το 1998 από το
Υπουργείο Αιγαίου και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
με την επιστημονική επιμέλεια της καθηγήτριας Εύας Σημαντώνη Μπουρνιά και της
Λίνας Μενδώνη.
Σκοπός του παρόντος έργου είναι να παρουσιάσει ένα πανόραμα του μνημειακού
πλούτου του Αρχιπελάγους μετά από την αρχαιότητα, στην περίοδο του Βυζαντίου,
και στη γεωγραφική ολότητα του Αιγαίου –στα νησιά και τις ηπειρωτικές ακτές, της
Ελλάδας και της Μικράς Ασίας. Τα χρονικά όρια αυτής της επισκόπησης καλύπτουν
την περίοδο από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μέχρι το ιστορικό ορόσημο
της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης το 1453. Το διάστημα αυτό συμπίπτει σχεδόν
με τη ζωή της βυζαντινής αυτοκρατορίας, κατά την οποία το Αιγαίο βρέθηκε εν μέρει
και εκτός των ορίων της βυζαντινής επικράτειας. Ωστόσο, παρά τις περιόδους κρί-
σης ή και απώλειας της βυζαντινής κυριαρχίας στα νησιά και τις ακτές, το Αιγαίο πα-
ρέμεινε σταθερά ένα πεδίο λαμπρών επιτευγμάτων του βυζαντινού πολιτισμού στις
κύριες εκφάνσεις του, την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική.
Ο
Άτλας των Χριστιανικών Μνημείων του Αιγαίου
ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του
2007 αλλά οι συνθήκες που επικράτησαν έκτοτε καθυστέρησαν τη δημοσίευσή του.
Η ανανέωση του κειμένου με τις εξελίξεις της αρχαιολογικής έρευνας κατά τη διαρ-
ρεύσασα επταετία, θα οδηγούσε σε περαιτέρω καθυστέρηση της έκδοσης· γι’ αυτό
το λόγο, και έχοντας υπόψη την πληρότητα των συμβολών και τα ειδικά χαρακτη-
ριστικά του
Άτλαντα
, επιλέξαμε να προχωρήσουμε στη δημοσίευση του χωρίς νέες
προσθήκες.
Οι αρχαιολογικές θέσεις και τα μνημεία του βυζαντινού Αιγαίου παρουσιάζονται
κατά γεωγραφική σειρά, με αφετηρία τα παράλια της ελληνικής Θράκης και κατά-
ληξη τα νησιά. Η αρίθμηση των τόπων και των μνημείων είναι ενιαία και αποτυπώνε-
ται στους συνοδευτικούς χάρτες, ώστε να εντοπίζονται εύκολα από τον αναγνώστη.
Εξειδικευμένοι επιστημονικοί όροι που εμφανίζονται στο κείμενο επεξηγούνται στο
γλωσσάρι που βρίσκεται στις τελευταίες σελίδες. Για όσους επιθυμούν να εμβαθύ-
νουν περισσότερο στην αρχαιολογία του βυζαντινού Αιγαίου, ακολουθεί μια επιλο-
γή βιβλιογραφίας με τίτλους που συνοψίζουν τα πορίσματα της έρευνας και παρα-
πέμπουν σε ειδικότερες μελέτες.
Ευχαριστούμε θερμά, από τη θέση αυτή όλους τους συντελεστές του έργου και ιδι-
αίτερα τους συντάκτες του, επιφανή επί το πλείστον στελέχη της Ελληνικής Αρχαι-
ολογικής Υπηρεσίας, για την αρτιότητα και την ποιότητα των συμβολών τους. Ξε-
χωριστές ευχαριστίες εκφράζουμε στον κ. Ανδρέα Βλαχόπουλο, σήμερα επίκουρο
καθηγητή της Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο οποίος
κατά τη θητεία του ως ειδικός επιστήμων του Υπουργείου Αιγαίου συνέβαλε καθο-
Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ
