Νησιά του Αιγαίου (Χώρος ευθύνης Γ.Γ. Αιγαίου & Ν.Π.): ΠΑΤΜΟΣ
ΠΑΤΜΟΣ
   

ΠΑΤΜΟΣ

Έκταση νησιού 34 km2 Μήκος ακτών νησιού 72 km

Η Πάτμος καταλαμβάνει το βορειοανατολικό άκρο των Δωδεκανήσων. Βρίσκεται μεταξύ της Λέρου και Ικαρίας έχει έκταση 34 14 τ.χμ. πληθυσμό 2.984 κατοίκους και ανήκει στο Επαρχείο Καλύμνου. Πρωτεύουσα είναι η Χώρα (Πάτμος) και επίνειό της η Σκάλα. Είναι νησί με έδαφος ηφαιστειογενές άγονο και άνυδρο με χαμηλό ανάγλυφο. Πιο εύφορο το βόρειο τμήμα του νησιού όπου και ο οικισμός Κάμπος.

Η ανθρώπινη παρουσία στο νησί ανάγεται στην 4η-3η χιλιετία π.Χ. Η αρχαία ακρόπολη (Καστέλλι) κατοικήθηκε συνεχώς έως το τέλος της αρχαιότητας με σημαντικά λείψανα οχύρωσης του 4ου αι. π.Χ. Την περίοδο εκείνη η Πάτμος ανήκει στην επικράτεια της Μιλήτου. Η σημαντικότερη σελίδα της ιστορίας της ανοίγει το 95 μ.Χ. όταν μεταφέρεται εξόριστος από τον Δομιτιανό ο μαθητής του Χριστού Ευαγγελιστής Ιωάννης ο οποίος συγγράφει την «Αποκάλυψη» στο ομώνυμο σπήλαιο. Τη διάδοση του Χριστιανισμού ακολουθεί ίδρυση σημαντικών ναών. Ακολουθεί (7ος-9ος αιώνας) μακρά περίοδος ερήμωσης μέχρι το 1088 οπότε η Πάτμος παραχωρείται από τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό στον όσιο Χριστόδουλο. Εκείνος ιδρύει Μονή με φρουριακή μορφή προς τιμήν του Ευαγγελιστή Ιωάννη που αποτέλεσε τον πυρήνα της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του νησιού και θα γνωρίσει μεγάλη ακμή εξαιτίας των ειδικών προνομίων που απολάμβανε στην αρχή από τους Ιωαννίτες Ιππότες (1309-1522) και στη συνέχεια από τους Οθωμανούς.

Κατά τον 16ο-18ο αιώνα συντελείται η πνευματική και οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Το 1713 ο Πάτμιος λόγιος Μακάριος Καλογεράς ιδρύει την Πατμιάδα του Γένους Σχολή ένα πνευματικό φάρο που για 200 χρόνια φώτιζε τον υπόδουλο Ελληνισμό. Στην Πάτμο γεννιέται ο Εμμανουήλ Ξάνθος ιδρυτικό στέλεχος της Φιλικής Εταιρείας.

Η Πάτμος σήκωσε πρώτη τη σημαία της Επανάστασης (1821) στα Δωδεκάνησα η περίοδος ελευθερίας όμως υπήρξε σύντομη. Το 1832 περιέχεται εκ νέου στην κατοχή των Τούρκων το 1912 παραδίδεται στους Ιταλούς όπου και παραμένει  μέχρι την ένωση με την Ελλάδα το 1947.

Με ειδικό νόμο της Βουλής (1981) η Πάτμος χαρακτηρίστηκε ιερό νησί. Η Μονή παραμένει θρησκευτικό πολιτιστικό και οικονομικό σημείο αναφοράς στο νησί. Έχει να επιδείξει εξαιρετικό μνημειακό κειμηλιακό και καλλιτεχνικό πλούτο έχοντας διατηρήσει αλώβητη την πολύτιμη βιβλιοθήκη της. Ο οχυρωμένος οικισμός της Χώρας αποτελεί σημαντικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Ανατολικού Αιγαίου.

Η Πάτμος με τον βαθύ θαλάσσιο διαμελισμό τα νησάκια ολόγυρα τις εντυπωσιακές ακτές το ήπιο κλίμα και τη ζεστή φιλοξενία του επισκέπτη αποτελεί προορισμό για ήσυχες διακοπές και πνευματική περισυλλογή. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κατά κύριο λόγο με τον τουρισμό που αποτελεί τον σημαντικότερο οικονομικό πόρο για το νησί.

Ακτοπλοϊκή συγκοινωνία συνδέει την Πάτμο με τον Πειραιά τις Κυκλάδες τα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου τη Ρόδο και άλλα Δωδεκάνησα.