Νησιά του Αιγαίου (Χώρος ευθύνης Γ.Γ. Αιγαίου & Ν.Π.): ΚΑΡΠΑΘΟΣ
ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Έκταση νησιού 300 km2 Μήκος ακτών νησιού 180 km

Με έκταση 300 15 τ. χμ. η Κάρπαθος είναι μετά τη Ρόδο το δεύτερο σε έκταση νησί της Δωδεκανήσου. Βρίσκεται μεταξύ της Ρόδου και της Κρήτης. Οι 6.511 κάτοικοι κατανέμονται σε 22 οικισμούς διοικητικά οργανώνονται σε ένα Δήμο (Καρπάθου) και μία Κοινότητα (Ολύμπου). Η Κάρπαθος είναι έδρα του ομώνυμου Επαρχείου που περιλαμβάνει και την Κάσο.

Ορεινοί όγκοι διατρέχουν κατά μήκος ολόκληρο το νησί δημιουργώντας έντονο ανάγλυφο με μεγάλες κλίσεις βαθιές χαράδρες και ρέματα. Λίγες πεδινές εκτάσεις εντοπίζονται κυρίως στα νότια και νοτιανατολικά παράλια ενώ οι βόρειες ακτές είναι απόκρημνες και βραχώδεις.

Η Κάρπαθος κατοικήθηκε τη νεολιθική εποχή (5η χιλιετία π.Χ.). Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή της έπαιξαν οι σχέσεις με την κοντινή Μινωική Κρήτη (2η χιλιετία π.Χ.) και τον πολιτισμό της ακόμη και όταν εδώ εγκαταστάθηκαν οι Μυκηναίοι (14ος-12ος αι. π.Χ.). Στην αρχαιότητα υπήρχαν τέσσερις σημαντικές πόλεις (Ποτίδαιο στη σημερινή πρωτεύουσα Πηγάδια Αρκάσα Βρυκούντα και Νίσυρος στη θέση του σημερινού Ολύμπου) που συμμετείχαν στην Α´ Αθηναϊκή Συμμαχία (5ος αι. π.Χ.). Τον 4ο αιώνα π.Χ. η Κάρπαθος πέρασε στην κυριαρχία της Ρόδου και στην συνέχεια κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους γνωρίζοντας σημαντική ανάπτυξη προσφέροντας ασφαλές καταφύγιο στο ρωμαϊκό στόλο. Στο Βυζάντιο ανήκε αρχικά στην Επαρχία των Νήσων και αργότερα στο Θέμα της Κρήτης. Από τον 7ο έως τον 10ο αιώνα μ.Χ. υπέστη πολλές καταστροφές από τους πειρατές με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της να μετακινηθούν από τα παράλια προς τον ασφαλέστερο ορεινό όγκο του νησιού.

Το έτος 1204 πέρασε στην ηγεμονία του Λέοντος Γαβαλά το 1282 περιήλθε στον Γενουάτη Αντρέα Μορέσκο και από το 1306 ανήκε στον Βενετό άρχοντα της Κρήτης Ανδρέα Κορνάρο ως το 1537 οπότε και λεηλατήθηκε από τον Μπαρμπαρόσα και παραδόθηκε στους Τούρκους. Πήρε μέρος στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας γνώρισε μικρή Περίοδο ανεξαρτησίας μέχρι το 1832 οπότε ξαναπέρασε στην κατοχή των Τούρκων. Από το 1912 όπως και το σύνολο των Δωδεκανήσων βρισκόταν υπό Ιταλική κατοχή μέχρι την ένωση με την Ελλάδα το 1948.

Το νησί είναι ορεινό και άνυδρο ωστόσο κάποτε αύταρκες σε γεωργικούς πόρους. Μετά την μετανάστευση (19ος-20ος αιώνας) ο πληθυσμός μειώθηκε δραστικά. Σήμερα καλλιεργούνται κυρίως ελιές και λίγα αμπέλια και οι κάτοικοι έχουν στραφεί στον τουρισμό. Εκτός από τις φυσικές ομορφιές το νησί διαθέτει μνημεία αρχαία και πολύ ενδιαφέροντα παλαιοχριστιανικά (βασιλικές). Από τους παραδοσιακούς οικισμούς σημαντικότερος είναι η Όλυμπος όπου διατηρείται μεγάλο μέρος των εθίμων και φοριέται ακόμη η παραδοσιακή φορεσιά από τις γυναίκες.

Η Κάρπαθος συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα τη Σητεία Κρήτης και τις Κυκλάδες . Το νησί διαθέτει αεροδρόμιο και συνδέεται με την Αθήνα τη Ρόδο και τη Κάσο.